Yatırımların amacı mal ya da hizmetler üretip piyasaya arz etmek ve bunun sonucunda kar etmektir. Yatırım, ticari karlılığı üretilecek mal ya da hizmetler için yeterli talebin bulunmasına ve bunların beklenen karı temin etme olanağı sağlayacak fiyatlarla satılmasına bağlıdır. Projenin girişimci yönünde incelenmesi, proje konusu ürünün bulunduğu sektörün mevcut durumu ve geleceğe yönelik bekleyişlerin incelenmesi ve değerlendirilmesini içerir. Proje konusu mal ya da hizmetlerin bulunduğu pazarın değerlendirilmesi mevcut durum ve geleceğe yönelik bekleyişler olarak incelenebilir.
Projenin yapılması halinde yapılacak harcamalar tahmin edilerek, firmanın pazarlama politikaları ve genel fizibilite prensipleri dikkate alınarak toplam harcamalar hakkında bir gider tahmini yapılır. Geliştirilmesi halinde projenin gelir tahmini yapılarak bu tahmin esnasında varsayımlarda bulunulur. Bu varsayımlarda sektörün durumu, projenin bulunduğu yere yakın konumdaki benzer projelerin istatistiksel rakamları göz önünde bulundurularak, projenin bölge ve sektördeki olası konumlandırılmasından faydalanılır.
Nihai inceleme ve değerlendirme çalışmaları, şirket ve tesis mahalline giderek yerinde incelemelerde bulunan, gerekli bilgi ve belgeleri temin eden teknik, ekonomik ve mali uzmandan oluşan ekip tarafından başlıca üç bölümde ve genel olarak aşağıdaki kriterlere göre yapılır.
Teknik Değerlendirme
Projenin teknik değerlendirmesinde esas amaç, yatırım projesinin konu, ürünler, teknoloji, altyapı imkanları açısından incelenmesi, yapılacak yatırımın fiziki boyutunun ve yatırım sonucunda ulaşılacak kapasitenin belirlenmesi olup, bu belirlemelerden faydalanarak sabit ve işletme sermayesi yatırım tutarları ile işletme döneminde projenin yaratacağı fonların hesaplanmasıdır.
Projenin Toplam Yatırım Tutarının Hesaplanması
Toplam yatırım tutarı; projenin sabit yatırım tutarı ile işletme sermayesinden oluşur. Projenin sabit yatırım tutarı arsa, etüt ve proje, teknik yardım ve lisans, inşaat, makine ve teçhizat, navlun, sigorta, ithalat ve gümrükleme giderleri, montaj giderleri, taşıt ve demirbaşlar, işletmeye alma giderleri, genel giderler kalemlerinden oluşan gerçek fiziki maliyete, fiyat artışları, kur farkları, beklenmeyen giderler ve yatırım dönemi finansman giderlerinin eklenmesiyle belirlenir.
Ekonomik Değerlendirme
Projenin ekonomik açıdan değerlendirilmesinde esas amaç, mevcut ve potansiyel talep ve arz koşullarını, proje konusu halen üretilen ve/ya da üretilecek olan ürün(lerin) özelliklerini, projenin katma değer, istihdam ve döviz yaratma gücünü analiz etmektir. Bu çalışmalarda talep ve arz ölçekleri, talep ve arzı etkileyen etkenler, piyasanın yapısı ve özellikleri, rekabet imkanları, yatırımın bölge ve ülke kapasitesine katkısı araştırılır ve proje konusu halen üretilmekte ya da üretilecek olan ürün(lerin) pazar imkanları ve talebin büyüklüğü belirlenir.
Mali Değerlendirme
Teknik ve ekonomik değerlendirme raporuna entegre edildiği mali değerlendirmede temel amaç; kredi talep eden şirketin geçmiş yıllardaki faaliyetlerinin, mali ve hukuki yapısının incelenmesi yoluyla şirketin mevcut durumunun belirlenmesi, projenin gerçekleştirilmesi ve tesisin işletmeye geçebilmesi için gerekli finansman ihtiyacının belirlenmesi, bu ihtiyacın uygun finansman kaynaklarıyla karşılanmasına yönelik fon ihtiyaç ve kaynak tablosunun düzenlenmesi sonucunda, projenin gerçekleştirilebilirliğini ve proje gelirlerinin, kredi anapara taksit ve faiz geri ödemeleri ile yatırımcıya gelir yaratma gücüne sahip olup olmadığını belirlemektir. Açılacak kredi miktarı, projenin ihtiyacı, teşvik mevzuatı ve banka ölçütleri dikkate alınarak yapılan inceleme ve değerlendirme sonucuna göre saptanır ve yatırımın sağlam bir mali yapı içinde tamamlanması amaçlanır. Proje ve şirket bazında yapılacak inceleme ve değerlendirme sonuçlarına göre banka, şirketin belli bir miktar özkaynak koymasını isteyebilir.
