İmar Aktarımı-Emsal Transferi
İmar haklarının transfer edilmesi, aktarılması, bazı bölgelerde bulunan taşınmazlar üzerindeki kullanılamayan imar haklarının, alıcı olarak belirlenmiş bölgelerde kullanılmak için transfer edilmesini ifade etmektedir.
İmar hakkı transferi; daha çok imar yoğunluğu için imar haklarının bir kısmının ya da tamamının kullanılması, gerçekleştirilecek değişim ile bir parselin imar hakkının diğer bir taşınmaz üzerinde kullanılması ya da taşınmazın diğer bir bölümünde kullanılmasının oluşturduğu sonuç olarak ifade edilebilir.
İngilizcede “transfer of development rights” olarak ifade edilen bu kavram, dilimizde imar hakkı transferi, imar hakkı aktarımı, yüzen emsal, emsal transferi, emsal aktarımı, yapılanma hakkı aktarımı, donatı transferi, yoğunluk transferi gibi farklı şekillerde kullanılmaktadır.
İmar hakkı transferi, mülkiyet sahiplerinin taşınmaz üzerindeki ayni haklarının tamamından ya da bir kısmından ara vermeksizin vazgeçmesi ve gereğinde kendisine bedel ödenerek daha önceden ‘‘gelişme alanı (alan bölge)” olarak belirlenmiş bölgelere aktarılması olarak tanımlanmaktadır. Başka bir ifade ile, gönderen bölge olarak planlanan parselden ayrılabilen ve yine planla daha büyük imar yoğunluğu elde etmek için gelişme alanı olarak planlanan diğer bölgeye transfer edilebilen mülkiyet kullanım hakları” olarak tanımlanmaktadır.
İmar hakkı transferi programlarının iki temel amacı bulunmaktadır. İlk amaç, özel bir değeri bulunan arazilerin yapısının korunmasıdır. İkincisi ise çeşitli nedenlerle mülkiyet hakkı sınırlanan hak sahiplerinin kısıtlanan imar haklarının karşılanmasıdır. İlk amaç kamu yararını sağlamaya yönelik iken, ikincisi ise mülkiyet hakkını korumaya yöneliktir. Bununla beraber, mülkiyet hakkı ile kamu faydası arasındaki dengenin oluşturulması da imar hakkı transferi programlarının bir diğer amacı olarak sayılmaktadır.
Günümüzde kentsel dönüşüm çalışmaları, tabii afet tehlikesi taşıyan bölgelerde yaşayan nüfusun diğer bir yere taşınması, sağlıklı kentleşmenin sağlanması amacıyla nüfus yoğunluğunun dengelenmesi ve kentlerde kentsel, sosyal ve teknik alt yapı alanlarının yetersiz olması imar hakkı aktarımı sisteminin amaçları içerisine dahil edilmiştir.
