Miras hukukunda, Kanuni mirasçıların yanı sıra saklı paylı mirasçıların da önemi büyüktür. Anglo Sakson hukuk sistemlerinde miras bırakan kişilere malları üzerinde ölüme bağlı sınırsız bir tasarruf hakkı tanınarak yasal mirasçıları aleyhine tasarruf yapma yetkisi verildiği halde, Türkiye’nin de benimsediği Kıta Avrupası Hukuk Sisteminde ise bu durum sınırlandırılmıştır.
Örneğin saklı pay mirasçılığın söz konusu olmadığı hukuk sistemlerinde üç çocuğu olan miras bırakanın, tüm mirasını çocuklarından sadece birine bağışlayıp diğer ikisine herhangi bir pay vermemesi hukuken olası bir durumken, saklı pay mirasçısının söz konusu olduğu Türkiye gibi ülkelerde ise saklı payı ihlal edilen mirasçı buna müdahale etme hakkına sahiptir.
Saklı pay ile yasal miras payı aynı anlama mı gelmektedir ?
Yasal miras payı ve saklı pay iki ayrı hukuki kavramıdır ve Medeni Kanun kapsamında farklı hükümlere tabiidir. Bu haklardan faydalanma oranları farklı olmakla beraber bu haklardan faydalanacak kişiler de farklı olabilmektedir.
Saklı paylı mirasçılar kimdir ?
Medeni Kanun’un 505. ve 506 Maddesinde saklı paylı mirasçılar ve bunların saklı pay oranları belirtilmiştir.
Bu oranlar:
- Alt soy için yasal miras payının ½ si
- Ana ve babanın her biri için yasal miras payının 1/4ü
- Sağ kalan eş için altsoy ya da ana baba zümresi ile birlikte mirasçı olması durumunda yasal miras payının (alt soy ile ¼ ana baba zümresi ile ½ ) diğer durumlarda yasal miras payının ¾ ü
olarak hesaplanmıştır.
Kardeşlerin saklı pay miras hakkı var mıdır ?
Kardeşler için daha önceden miras payının 1/8 i oranında saklı pay miras hakkı öngörülse de 10 mayıs 2007 tarihinde Medeni Kanun’da yapılan değişikliğin yürürlüğe girmesiyle kardeşlerin saklı pay miras hakkı ortadan kaldırılmıştır.
Saklı paya aykırı olarak mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufu kendi kendine geçersiz midir ?
Hukuk sistemimizde saklı paya tecavüz edecek nitelikte mirasbırakanın tasarruf işlemi yapması halinde kendi kendine hükümsüz sayılması söz konusu olmayıp, saklı payına tecavüz edilen mirasçı belirli süreler içinde tenkis davası açmalıdır.
Tenkis davasında zamanaşımı süresi var mıdır ?
Bu davalarda zamanaşımı değil hak düşürücü süre mevcut olup, saklı pay hakkına sahip mirasçılar saklı paya tecavüzü öğrenmelerinden itibaren 1 yıl içinde dava açabilirler.
Mirasbırakan, mirasçılarını saklı paydan men edebilir mi ?
Mirasbırakanın saklı paylı mirasçısını mirasından mahrum etmesi çok istisnai bir durum olup sadece kanunda yazılı hallerde bu husus gerçekleşebilecektir. Örneğin; miras bırakana ya da mirasbırakanın yakınlarına karşı mirasçı ağır bir suç işlediyse ya da mirasbırakana veya ailesine karşı aile hukukundan doğan görevlerini ağır bir şekilde ihlal etmesi gibi durumlar varsa mirasçılıktan çıkarılarak saklı paydan men edilebilir.
Mirastan mal kaçırma davası (muris muvaazası davası) ile tenkis davaları aynı tür davalar mıdır ?
Her iki dava, izlenecek yöntem, hüküm ve sonuçlar bakımından farklı davalar olup tenkis davaları aslında geçerli tasarruf işlemlerine yönelik bundan zarar gören saklı paylı mirasçılar tarafından açılan bir davayken mirastan mal kaçırma davaları ise temelinde geçersiz bir tasarruf işlemine dayalı olarak saklı paylı mirasçı olsun veya olmasın bundan zarar gören tüm mirasçılar bu davayı açabilecektir.
