Kelime anlamı olarak üstü örtülü ve önü sütunlu açık galeri anlamına gelen Portik, bitişik ön bahçesiz nizamda imar planında belirtilen yerlerde kamu kullanımına açık, yayalara daha geniş kaldırım sağlamak amacıyla, bina kitlesinden zemin kat yüksekliğinde ve ön cephe boyunca, bina taşıyıcı elemanları bırakılarak yapılan üç tarafı açık bina altı yaya geçidini ifade etmektedir. Peki, portik neden gerekiyor, revak nedir ve portiklerin sahip olması gereken ölçüler nelerdir ?
Aslen, kelime olarak Latinceden gelen portiko kelimesi, mimaride; sütun, kemer ya da pilaster gibi tavanları destekleyen yük taşıyıcı elemanlardan oluşan yapının çıkıntılı kısmıdır. Genellikle üç ana bölümden oluşan portiko, iç duvardan bina duvarıyla sınırlandırılmakta olup sütun şeklinde bir entablatür tarafından desteklenir ve bir ya da daha çok dış taraftan açık bir şekilde tüm yapıyı taçlandıran bir ızgara biçimindedir. Mimaride ilk olarak Yunanlıların kullandığı portiko, yalnızca mimari bir unsur olarak değil, bununla birlikte bağımsız bir yapı şeklinde de kullanılmıştır. Portiko, Antik Yunanistan’dan ödünç alınmış ve müteakiben antik Roma’daki inşaatçılar tarafından da başarıyla kullanılmıştır. Daha sonra dünyanın dört bir yanına yayılıp Avrupa’nın çoğu kültüründe büyük bir etki yaratmıştır. İmar Mevzuatına göre portik nedir daha da açıkça ifade etmek gerekirse portik; bitişik ön bahçesiz nizamda imar planında belirtilen yerlerde kamu kullanımına açık, yayalara daha geniş kaldırım sağlamak amacıyla, bina kitlesinden zemin kat yüksekliğinde ve ön cephe boyunca, bina taşıyıcı elemanları bırakılarak yapılan üç tarafı açık bina altı yaya geçidini ifade etmektedir.
Portik Neden Gerekmektedir ?
Mimarlar, bu yapıları genelde aşağıdaki bazı farklı görevleri çözüme ulaştırmak için;
- Binaya merkezi girişin kaydı için,
- İç ve ön kapı arasında birleşik bir bağlantı kurmak için,
- Saray ve park topluluğunun merkezi mekansal ekseninin son unsuru olması için kullanmaktadırlar.
Revak Nedir ?
Revak, sırtı bağlı bulunduğu binaya dayalı, ön cephesi açık, üstü örtülü ve örtüsü sütunlarla veya payelerle taşınan mekana verilen isimdir. Antik Yunan ve Roma kentlerinde kamu binalarına ve tapınaklara girişte sık sık rastlanan revaklar, Doğu Roma İmparatorluğu ile kültürel ilişki sonucu Arap-Fars kültürüne, oradan da Selçuklu Devleti döneminde Türk mimarisine geçen ve Anadolu Beylikleri döneminde de giderek yaygınlaşmaya başlayan bir mimari ögedir. Türk mimarisinde revaklar cami girişlerinde estetik amaçlı kullanılırken, caminin kalabalıktan taştığı zaman namaz kılanların yağmurdan, kardan veya güneşten korunmasını da sağlamaktadır.
Portiklerin Sahip Olması Gereken Ölçüler Nelerdir ?
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 48. maddesine göre portik bırakılması gereken yerlerde, portik yüksekliği 3.50 metre, derinliği ise 4.00 metre olması gereklidir. Ancak, belirtilen yükseklik veya derinlikler, bazı bölgelerin özellikleri dolayısıyla ilgili idarece değiştirilebilmektedir.
