İzmir depreminin bir kez daha gösterdiği gerçeklerle kentsel dönüşümde yeni bir döneme giriliyor. İzmir’de yaşanan deprem Türkiye’yi yasa boğarken, riskli yapıları tespit etmek için görevlendirilen, aralarında üniversiteler, kamu kurumları, sivil kuruluşlar, yapı laboratuvarlarının bulunduğu bin 292 kuruluş riskli binaların belirlenmesi için adeta seferber oldu. Bu kapsamda kentsel dönüşümde artık keyfi programların, hata ve ihmalkarların bedelini masumlar ödemeyecek. Reyting sistemi ile kentsel dönüşümde puanlama sistemi ile zorunluluk hali doğacak.
Türkiye’de İzmir depremi ile de görüldü ki kentsel dönüşüm, depreme dayanıklı binalar ve zorunlu prosedürleri yasal sınırlar içerisinde gerçekleştirenler yıkıma uğramıyor. Ancak çeşitli nedenlerle kentsel dönüşüme girmeyenler, anlaşamayanlar, ihmalkarlar derken istenmeyen sonuçlara adeta davetiye çıkarıyoruz.
ÇOK ÖLÇÜTLÜ DEĞERLEME DÖNEMİ BAŞLIYOR
Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın onayladığı 2021 yılı planında afet riskli alanların belirlenmesi, ilanı dair mevcut ölçütlerin geliştirileceği, yüksek öncelikli alanların ‘çok ölçütlü değerlendirme modeliyle’ öncelikle dönüştürüleceği vurgulandı.
İŞTE KRİTERLER
Can ve mal kaybına neden olma açısından afet riskleri, etkilediği nüfusun büyüklüğü, mali ve finansal gereksinim, rezerv alanın mevcudiyeti gibi ölçütler temel alınarak puanlama yapılacak. Kentsel dönüşümde öncelikli yerleşim alanları bu puanlama temel alınarak başlatılacak.
25 ŞEHİR İÇİN KENTSEL DÖNÜŞÜM STRATEJİSİ
Cumhurbaşkanlığı Yıllık Planı’nda kentsel dönüşüm ihtiyacı olan alanların sayısının arttığına dikkat çekilerek, önceliklendirme çalışmalarının devam ettiği vurgulandı. Kentsel dönüşüm programlarında il bazında hazırlanan kentsel dönüşüm stratejileri temel alınacak. İl ve ilçe bazında riskli, rezerv alanlara dair verileri, sosyal yapı analizini, ekonomik bütünleşme, altyapı durumu, finansman modelleri ve il bazında dönüşüm hedeflerini ihtiva eden kentsel dönüşüm stratejileri hazırlanacak. Tam 25 şehir için kentsel dönüşüm strateji belgesi hazırlanacak.
KRİTERLER NET BİR ŞEKİLDE ORTAYA KONACAK
Kentsel dönüşüm projelerinde katılımcılık esasları dikkate alınacak, yerel idareler bu hususta teşvik edilecek. Öncelikle yerinde dönüşüm ilkesi benimsenerek, mevcut sosyal yapının mekansal ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran çözümlerle kent dokusuyla uyumlu ve alan bazlı olarak yürütülecek. Afet riskli alanların belirlenmesi ve ilanına dair mevcut ölçütler geliştirilerek netleştirilecek. Toplu Konut İdaresi ve İlbank da bu sürece destek verecek. Yerel yönetimlerle paylaşımlı bir finansman modeli oluşturulacak.
KENTLERİN DEPREM ÖNCELİKLİ OLMAK KAYDIYLA AFET GEÇMİŞİNE BAKILACAK
Kentsel dönüşüm programları ve imara yeni açılacak alanlar ile sanayi alanlarının dönüşümü kapsamında şehir planlaması yapılırken kentin afet geçmişi, afet tehlikeleri ve riskleri göz önünde bulundurulacak. Afet risklerinin planlama aşamasında gözetilmesine yönelik imar planlaması ölçütleri geliştirilecek ve afet tehlike ve risklerine uygun imar planlaması yapılması sağlanacak.
ÇOK ÖLÇÜTLE DEĞERLENDİRME MODELİ
Yüksek öncelikli alanlar çok ölçütlü değerlendirme sistemiyle önceliklendirilerek hızla dönüştürülecek. Kentsel dönüşüm programlarında yerleşim alanı bazında öncelikli yapıları saptamak için çok ölçütlü değerlendirme modeli uygulanacak. Bu model, can ve mal kaybına neden olma açısından afet riskleri, tehlikesi, etkilediği nüfusun büyüklüğü, mali ve finansal gereksinim, rezerv alanın mevcudiyeti gibi değişkenlerin temel alındığı ölçütler ve puanlama sistemi kapsamında geliştirilecek. Dönüşümde öncelikli yerleşim alanları bu puanlama sistemine göre belirlenecek.
NÜFUS YOĞUNLUĞU DİKKATE ALINACAK
İstanbul’da kentsel dönüşüm çalışmalarını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, AFAD ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile koordineli bir biçimde yürütecek. İstanbul’da kentsel dönüşüm programları ve imara yeni açılacak alanların planlaması yapılırken nüfus yoğunluğu dikkate alınacak. Afet ve acil durum toplanma alanları, ilgili kurumlarla işbirliği içerisinde tespit edilerek imar planlarında gerekli düzenlemeler yapılacak. İstanbul’da mevcut yapılaşmış alanlarda yapı stoku dikkate alınarak, kentsel dirençliliğin artırılması amacıyla mevcut altyapı sistemlerinde afet risk önceliklendirme çalışması yapılarak ihtiyaç duyulanlar yenilenecek.
