Türkiye’nin en köklü sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen Nisan 2021 İnşaat Sektörü Analizi Raporunu yayımladı.
Raporda, inşaat sektöründeki girdi maliyetlerinin arttığına dikkat çekildi.
“İnşaat sektöründe ciddi finansal ve operasyonel problemler yaşanmaktadır. Bu problemler devamında sektörün birçok alt sektörle ilişkisi kapsamında ekonominin genelinde nakit ihtiyacını artırarak kısa vadede önemli nakit akışı problemlerine neden olmaktadır” denildi.
“Salgında Ortak Kaygı ; Ekonomi ” başlıklı analizde, evrensel ve ulusal ekonomi ile inşaat sektörüne dair veriler kapsamlı şekilde değerlendirildi. Emtia fiyatları ve döviz kurlarında yaşanan yükseliş ile birlikte sektörde girdi maliyetlerinde görülen yüksek artışların ciddi bir problem olmayı sürdürdüğüne değinilen raporda, TÜİK İnşaat Maliyet Endeksi’nin yıllık bazda Ocak ayında yüzde 27,8 ve Şubat ayında da yüzde 27,6 arttığına dikkat çekildi. İnşaat sektöründe piyasa şartlarındaki hızlı değişim, kurdaki dalgalanmalar, salgın ve salgın tedbirleri sebebiyle çalışma koşullarının değişmesi, iş programlarındaki aksamalar sebebiyle ciddi finansal ve operasyonel problemler yaşandığı anlatıldı.
Fiyat Farkı Ödemesi İhtiyacı Artarak Devam Ediyor
Mevcut tabloda, kamu projelerindeki maliyet artışlarının karşılanabilmesini teminen firmalara fiyat farkı ödemesi ya da şarta bağlı olmayan fesih hakkının tanınmasını ihtiva eden bir düzenleme ihtiyacının artarak devam ettiği vurgulandı.
“Sektörün üzerindeki finansman yükünün hafifletilmesi konusu ile ilgili bir gelişme beklenirken stopaj ve KDV tevkifat oranlarında yapılan artışlar firmalar üzerindeki baskıyı artırmıştır. Bu kapsamda sektör üzerindeki vergi yükünün azaltılması büyük önem taşımaktadır. Söz konusu problemler paralelinde finansman/nakit akışı sıkıntısı içerisinde kalan sektörde borçluluk oranlarında artış da sürmektedir. Ekim 2019’da başlayan ve büyük şirketlerin bankalara kredi borçlarının tekrar yapılandırılmasını ihtiva eden süreçte, yapılandırma 2020 yılında 25 milyar TL büyüklüğüne ulaşmıştır. Mevcut tabloda inşaat sektörünün sorunlu kredilerde başı çektiği izlenmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre; Ocak 2021 itibarıyla inşaat sektöründe kullanılan nakdi kredi toplamı bir yılda yüzde 20’den fazla artarak 300 milyar TL’ye ulaşmış, aynı dönemde tahsili gecikmiş kredi oranı ise yüzde 9 olarak kaydedilmiştir” ifadelerine yer verildi.
Maliyetlerdeki Artış, Konut Fiyatlarını da Arttırıyor
Raporda, geçen yıl konut fiyatlarında başlayan artışın, inşaat maliyetlerinde izlenen yükseliş paralelinde devam ettiği vurgulandı. Merkez Bankası tarafından kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan Konut Fiyat Endeksi’nin (KFE) Ocak ayında aylık bazda yüzde 1,8, yıllık bazda da nominal olarak yüzde 30,4 artış kaydettiği belirtildi.
“2011 yılı başından bu yana açıklanan endeks veri setinde böylelikle en hızlı yıllık yükseliş yaşanmıştır. KFE reel olarak Ocak’ta yüzde 13,5 ve son olarak Şubat’ta yüzde 13,1 oranında artmıştır. Küresel emlak ajansı Knight Frank’in Global Konut Fiyat Endeksi’ne göre; Türkiye, konut fiyatlarında yıllık nominal artışta 56 ülke arasında ilk başta yer almıştır. “Markalı konut” şeklinde de adlandırılanlar için açıklanan REIDIN-GYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi’nde konut fiyatları Şubat ayında aylık yüzde 0,2 ve yıllık yüzde 6,2 artış kaydetmiştir.”
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2021 yılının ilk çeyreğini değerlendirdiği raporda genel ekonomi ve sektöre dair kısaca şu tespitlere yer verildi:
Konut İçin Kredi Kampanyaları Düzenlenmesi Önemli
Konut satışlarında Mart ayı verileri aylık artışla birlikte yıllık bazda da kısmi artışı (111 bin 241 konut ile yüzde 2,4 artış) ortaya koymuştur. Bununla beraber yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla satışlarda yüzde 22,9 düşüş görülmüştür. Yabancılara yapılan konut satışları ise Mart’ta 4 bin 248’e yükselmiştir. İlk el konut satışlarının toplamdan aldığı pay yüzde 30-31 bandına kadar düşmüş, 2020 yılı yaz dönemi yüzde 60’a yaklaşan ipotekli satış oranı da yüzde 15-20 aralığına gerilemiştir. Bu çerçevede bilhassa ilk el konut satışlarına yönelik düşük faizli tüketici kredisi kampanyalarının hayata geçirilmesinin sektörün desteklenmesi açısından önemli olduğu belirtilmektedir. Daha uzun soluklu olarak ise konut segmentindeki canlanmanın birçok sektörde canlandırıcı etkisi dikkate alınarak alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliştirilmesi ve bilhassa dar gelirliler için konut hesabı programının etkin hale getirilmesi önerilmektedir. Ulaşılabilir konut arzının önünde yüksek olan arsa fiyatlarının da engel teşkil ettiği değerlendirilmektedir.
Yurt Dışında Üç Ayda 3,1 Milyar Dolarlık Proje Üstlenildi
Ticaret Bakanlığı verilerine göre; 2021 yılı Ocak-Mart döneminde sektör, yurtdışında 3,1 milyar ABD Doları tutarında 52 proje üstlenmiştir. Böylelikle yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde bugüne kadar üstlenilen proje tutarı 424,5 milyar ABD Doları’na ve proje sayısı da 10 bin 725 ’e yükselmiştir. 2020 yılının aynı döneminde 2 milyar ABD Doları tutarında 50 proje üstlenen Türk müteahhitlerinin bu yıla katma değeri daha yüksek işlerle başladığı da dikkat çekmiştir. Geçen yıl ilk üç ayda projelerde 41,7 milyon ABD Doları olan ortalama bedel, bu yılın aynı döneminde 59,7 milyon ABD Doları’na yükselmiştir.
Finansman İçin İş Birlikleri Yapılmaktadır
Küresel pazarda artan ihtiyaç kapsamında finansman temini amacıyla TMB olarak, Türk Eximbank, bankacılık sektörü, uluslararası kurum ve kuruluşlarla yakın işbirliği içinde bulunulmaktadır. Ayrıca Afrika Kalkınma Bankası (AfKB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Asya Kalkınma Bankası ve İslam Kalkınma Bankası gibi çok taraflı kalkınma bankaları ve ihracat kredi kuruluşları ile ilişkileri geliştirmek üzere çalışılmaktadır. Üçüncü ülkelerde işbirliğine yönelik olarak da bilhassa Japonya ve Güney Kore firmaları ile temaslar sürdürülmektedir.
Yeni Projeler Türk Müteahhitlerin Radarında
Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında bir taraftan Avrasya ve Orta Doğu’da aktif olunan geleneksel pazarlar, diğer yandan da başta Sahra-altı Afrika olmak suretiyle Afrika, Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri yakından takip edilmektedir. Önümüzdeki dönemde Ortadoğu ve Afrika bölgelerinde 5,4 trilyon ABD Doları büyüklüğünde yeni projenin hayata geçirilmesi beklentisi sektörün kuvvetli olduğu bu coğrafyada izlenecek titiz ve proaktif yaklaşımları daha da önemli hale getirmiştir.
Yurt Dışında Türk İş Gücünü Artırmak İçin Çalışma Başlatıldı
Sektörün yurt dışı projelerinde istihdam edilen ve sayısı yaklaşık 35 bin olarak ifade edilen Türk iş gücü sayısının salgının sonrasında yaklaşık 100 bine çıkarılması öncelikli hedeflerden biri olarak belirlenmiştir. Türk iş gücü istihdamını teşvik amacıyla, yurtdışı müteahhitlik projelerinde istihdam edilen Türk vatandaşlarının yurtdışında elde ettikleri ücret gelirlerinin vergiden istisna tutulması önerisi kapsamında TMB ile Gelir İdaresi Başkanlığı içeriğinde çalışma başlatılmıştır. İşçi-işveren uyuşmazlıkları konusu ile ilgili yaşanan problemlere çözüm getirmek üzere bir yasal düzenlemeye de ihtiyaç duyulmaktadır.
